Hafta sonu topluluk zincir projesi toplantısına katıldığımda, kamu zinciri yönetişimi ile ilgili düşüncelerimi paylaştım.
Öncelikle, sözde kamu zinciri yönetim sorunlarının neden ortaya çıktığını söylemek gerekir.
BTC de bir kamu zinciri, ancak sözde bir yönetim sorunu yok. Neden? Çünkü BTC'nin yönetimi yok, en azından insanların genellikle düşündüğü gibi zincir üzerindeki oylama yönetim mekanizması yok.
Genellikle, BTC ekosisteminde üç güç arasında bir güç mücadelesi olduğu ve bu güçlerin birbirini dengeleyip sınırladığı düşünülmektedir. Bu üç güç şunlardır: istemci kodu değiştirme yetkisine sahip olan bakımcılar; blok zincirinde blok üretme yetkisine sahip olan madenciler; BTC mülkiyetine sahip olan ve oy vermek için ayaklarıyla oy kullanabilen token sahipleri.
Kod bakımcıları, geniş bir mutabakat elde etmeden kural kodunu birleştirip yayımlarlarsa, madencilerin bu yazılım sürümünü kullanmamayı tercih etmeleriyle karşılaşacaklardır; bu durum ciddi olursa, token sahiplerinin satış yapması, projeden kaçması ile sonuçlanabilir. Direniş ve kaçışın yanı sıra, madenciler ve token sahipleri, diğer bakımcıların yayımladığı yazılım sürümlerini desteklemeyi de seçebilirler; bu da bir bakımcı ekibinin ve ürününün piyasa tarafından terk edilmesine yol açabilir.
Eğer madenciler konsensüsü ihlal eder ve kod kontrolünü ele geçirmeye çalışırlarsa, o zaman geliştirici topluluğu ve token sahiplerinden gelen ortak bir karşıtlık ve kınamayla karşılaşacaklardır. Geliştirici topluluğu ve token sahipleri, azınlık madenciler tarafından ele geçirilen zinciri terk edebilir ve topluluk konsensüsüne uygun orijinal zinciri çalıştırmaya devam edebilirler. Ancak, karanlık orman yasası bize gösteriyor ki, bu durum ancak ele geçirme madencilerinin toplam hash gücünün orijinal zinciri destekleyen madencilerin toplam hash gücünden az olduğu durumlarda geçerlidir; aksi takdirde, ele geçirme madencileri, orijinal zincire karşı baskın bir hash gücü kullanarak saldırıda bulunabilir ve orijinal zinciri tamamen yok edebilir.
Burada bize tüfekle kalem arasındaki diyalektik ilişkiyi gösteriyor. Tüfek, maddi güçtür ve belirleyici bir rol oynar. Ancak, tüfeği kim yönetecek? Kalem. Kalem sadece kodun pasif bir uygulaması değil, aynı zamanda topluluğun ortak anlayışını aktif olarak şekillendirmelidir. Bu nedenle, tüm mücadelelerin nihayetinde ideolojik mücadeleler olduğunu söyleyebiliriz. Kalem tüfeği nasıl yönetebilir? Anahtar, kalemin insan ruhunu temsil etmesinde, en yaygın anlayışı temsil etmesinde ve en geniş topluluk halkının ideallerini temsil etmesindedir.
Topluluğun insanları kimdir? Hissedarlar mı? Tam olarak değil. BTC'yi destekleyen hissedarlar, topluluğun insanlarıdır; BTC'ye karşı olan hissedarlar, iç düşmandır, mücadele nesnesidir; BTC'yi destekleyen hissedarsız kişiler, dostlardır, birleşik cephedir; BTC'ye karşı olan hissedarsız kişiler, düşmandır, rakiplerdir.
İnsanlar arasında, teknoloji stratejileri konusunda farklı öneriler var. Herkes BTC'yi destekliyorsa, bu insanlar arasındaki bir çelişkidir ve müzakere ile çözülebilir. Ancak birisi BTC'ye karşı çıkma veya BTC'yi devirmek amacıyla hareket ediyorsa, o zaman bu kişi, halkın kararlı mücadelesinin ve diktatörlüğün hedefi haline gelir. Diktatörlük hedeflerine karşı kesin bir baskı uygulanmalı, ifade özgürlükleri ellerinden alınmalı ve topluluktan uzaklaştırılmalıdır. Kısacası, anayasa sadece halkın haklarını korur; iç hainler, o hakları sadece halkın hak ettiği şekilde kullanma hakkına sahip değildir.
Bu nedenle, açıkça görülüyor ki, herhangi bir ideoloji, ona katılmayan veya karşı çıkan insanları kesinlikle dışlayacaktır. Kalem sahiplerinin en önemli görevi, en büyük çoğunluğu bir araya getirmenin, onların desteğini almanın ve topluluğun en fazla insanını kazanarak en büyük gücü elde etmenin yolunu bulmaktır.
İnternet platformları, kalem ve tüfeği bir araya getiriyor ve bu durum kullanıcıların sadece katlanmayı veya öfkeden kaçmayı seçebilmesini sağlıyor. Satoshi Nakamoto'nun zekice tasarımı, ağ çalışmasını ve kod geliştirmeyi ayrıştırarak bunların birbirini sınırlayıp dengelemesini sağladı. Daha da önemlisi, her ikisinin de tekel oluşturmasını engellemek: Açık kaynak kod, herkesin yeni bir kod deposu oluşturma fırsatını sunarken, daha geniş bir konsensüsü yönlendiriyor; hesaplama gücü ağının katılımı ve çıkışı tamamen anonim ve izne gerek duymuyor, ayrıca PoW blok oluşturma mekanizmasının rastgeleliği, ağ düğümlerinin çalışmasını ve blok zinciri üretimini tekelleştirilmesini zor hale getiriyor.
Ancak PoW olmayan kamu zincirlerini tartıştığımızda, BTC'nin yönetim modeli olmadan tamamen kopyalanması oldukça zor.
Açıkça söylemek gerekirse, PoW Bizans sorununa tek çözümdür. PoW'yu ortadan kaldırdığımızda, PoW eksikliğinin neden olduğu sorunları telafi etmek için belirli bir yönetim mekanizması getirmek zorunda kalırız.
Örneğin, Jouleverse zincirinde kullanılan PoA (Proof-of-authority) için, madencilik düğümlerinin gerçekliği ve bağımsızlığı incelenmeli, klasik cadı saldırısı (sybil attack) sorununu önlemek için.
Kriter kontrolü, katılım engelini artırmak zorunda kalacak ve PoW gibi tamamen izin verilen bir giriş olmayacaktır. Sadece mümkün olan en yüksek merkeziyetsizlik düzeyini sağlamak için bu kriter kontrolü eşiğinin yeterince düşük olması gerektiğini, ancak en az güvenliği sağlamak için gerekli olan seviyenin altına düşmemesi gerektiğini söyleyebilirim.
Böyle bir zincirin hala kamu zinciri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı tamamen bir kavram tanımı meselesidir. Burada böyle bir saf kavramsal tartışma yapmak istemiyoruz, bunun pek bir anlamı yok.
Gerçekliğe dönelim. Bir diğer sorun ise teşvik. PoW, sadece izin gerektirmeyen çok düşük bir giriş eşiği sağlamakla kalmaz (tek eşik, cihaz almak için paranın olması ve biraz teknik bilgi), aynı zamanda madencilere teşvik olarak BTC'yi verme görevini de üstlenir. PoA, bu otomatik teşvik dağıtma yeteneğine sahip değildir, bu nedenle burada da yönetişim çalışmaları gereklidir; katkıların düzenli olarak değerlendirilmesi, istatistiklerin tutulması ve teşviklerin dağıtılması gerekir.
Şirket yönetimi, bir anlamda, değerlendirme, istatistik ve teşvik ile ilgilidir. Bu konunun blok zinciri ortamında nasıl yapılacağı ise yeni bir konu haline geliyor.
Şirket modelini birebir uygulamak merkeziyetçiliğe yol açabilir, merkeziyetçilik ise yolsuzluk ve başarısızlık doğurur, bu da tek nokta arıza sorunlarına neden olur. Tam anlamıyla merkeziyetsiz olunursa, topluluğun farkındalığına ve otomatiğine dayanmak zorunda kalır, bu da verimliliği oldukça düşürür ve zamanında müdahale yeteneğini kaybettirir; PoW'un anlık teşviklerinden çok daha kötü bir durumdur.
Başarılı birçok blok zinciri projesi, Uniswap, Aave gibi şirket (finansman ve yönetim organı) ile DAO (token sahipleri topluluğu) birleşimini benimsemiştir. Hatta Ethereum'un arkasındaki ana itici güç olan Ethereum Vakfı, aslında temelde merkezi bir şirkettir. Ancak daha yüksek bir merkeziyetsizlik derecesine ihtiyaç duyan halka açık zincir projeleri için bu pek uygun olmayabilir.
Belki merkeziyetsiz üst düzey yönetimi, şirket yapısından alınan organizasyon yönetimi ile birleştirmek gerekiyor. Örneğin, üst düzeyde bir yönetim kurulu oluşturulabilir, ancak bu yönetim kurulu, şirket yapısında olduğu gibi sermaye payına göre söz sahibi olmaktan ziyade, topluluk tarafından oylama ile seçilir. Yönetim kurulunun altında, yönetim kurulu tarafından atanan CEO ve diğer üst yöneticiler, hâlâ şirket yapısının organizasyon yönetim yöntemlerini kullanmaya devam eder; görev tanımı, personel ataması, performans değerlendirmesi ve teşvikler belirlenir. Sonuçta, bu tür bir yapı, modern şirket yapısı eğitimi almış çoğu çalışan tarafından daha kolay anlaşılabilir ve bu sayede kim olduklarını, ne yapmaları gerektiğini ve yaptıklarında ne sonuç alacaklarını bilmedikleri bir belirsizlik içine düşmezler.
Belki böyle bir zincir üstü şirkete DAO ya da başka bir şey denilebilir. Ancak pratik her zaman teorinin önündedir. Blok zincirine uygun yönetim biçimleri hâlâ keşif aşamasındadır, daha gidilecek çok yol var.
This page may contain third-party content, which is provided for information purposes only (not representations/warranties) and should not be considered as an endorsement of its views by Gate, nor as financial or professional advice. See Disclaimer for details.
Kamusal zincirlerin yönetimi üzerine kısa bir inceleme
Yazı: Liu Jiaolian
Hafta sonu topluluk zincir projesi toplantısına katıldığımda, kamu zinciri yönetişimi ile ilgili düşüncelerimi paylaştım.
Öncelikle, sözde kamu zinciri yönetim sorunlarının neden ortaya çıktığını söylemek gerekir.
BTC de bir kamu zinciri, ancak sözde bir yönetim sorunu yok. Neden? Çünkü BTC'nin yönetimi yok, en azından insanların genellikle düşündüğü gibi zincir üzerindeki oylama yönetim mekanizması yok.
Genellikle, BTC ekosisteminde üç güç arasında bir güç mücadelesi olduğu ve bu güçlerin birbirini dengeleyip sınırladığı düşünülmektedir. Bu üç güç şunlardır: istemci kodu değiştirme yetkisine sahip olan bakımcılar; blok zincirinde blok üretme yetkisine sahip olan madenciler; BTC mülkiyetine sahip olan ve oy vermek için ayaklarıyla oy kullanabilen token sahipleri.
Kod bakımcıları, geniş bir mutabakat elde etmeden kural kodunu birleştirip yayımlarlarsa, madencilerin bu yazılım sürümünü kullanmamayı tercih etmeleriyle karşılaşacaklardır; bu durum ciddi olursa, token sahiplerinin satış yapması, projeden kaçması ile sonuçlanabilir. Direniş ve kaçışın yanı sıra, madenciler ve token sahipleri, diğer bakımcıların yayımladığı yazılım sürümlerini desteklemeyi de seçebilirler; bu da bir bakımcı ekibinin ve ürününün piyasa tarafından terk edilmesine yol açabilir.
Eğer madenciler konsensüsü ihlal eder ve kod kontrolünü ele geçirmeye çalışırlarsa, o zaman geliştirici topluluğu ve token sahiplerinden gelen ortak bir karşıtlık ve kınamayla karşılaşacaklardır. Geliştirici topluluğu ve token sahipleri, azınlık madenciler tarafından ele geçirilen zinciri terk edebilir ve topluluk konsensüsüne uygun orijinal zinciri çalıştırmaya devam edebilirler. Ancak, karanlık orman yasası bize gösteriyor ki, bu durum ancak ele geçirme madencilerinin toplam hash gücünün orijinal zinciri destekleyen madencilerin toplam hash gücünden az olduğu durumlarda geçerlidir; aksi takdirde, ele geçirme madencileri, orijinal zincire karşı baskın bir hash gücü kullanarak saldırıda bulunabilir ve orijinal zinciri tamamen yok edebilir.
Burada bize tüfekle kalem arasındaki diyalektik ilişkiyi gösteriyor. Tüfek, maddi güçtür ve belirleyici bir rol oynar. Ancak, tüfeği kim yönetecek? Kalem. Kalem sadece kodun pasif bir uygulaması değil, aynı zamanda topluluğun ortak anlayışını aktif olarak şekillendirmelidir. Bu nedenle, tüm mücadelelerin nihayetinde ideolojik mücadeleler olduğunu söyleyebiliriz. Kalem tüfeği nasıl yönetebilir? Anahtar, kalemin insan ruhunu temsil etmesinde, en yaygın anlayışı temsil etmesinde ve en geniş topluluk halkının ideallerini temsil etmesindedir.
Topluluğun insanları kimdir? Hissedarlar mı? Tam olarak değil. BTC'yi destekleyen hissedarlar, topluluğun insanlarıdır; BTC'ye karşı olan hissedarlar, iç düşmandır, mücadele nesnesidir; BTC'yi destekleyen hissedarsız kişiler, dostlardır, birleşik cephedir; BTC'ye karşı olan hissedarsız kişiler, düşmandır, rakiplerdir.
İnsanlar arasında, teknoloji stratejileri konusunda farklı öneriler var. Herkes BTC'yi destekliyorsa, bu insanlar arasındaki bir çelişkidir ve müzakere ile çözülebilir. Ancak birisi BTC'ye karşı çıkma veya BTC'yi devirmek amacıyla hareket ediyorsa, o zaman bu kişi, halkın kararlı mücadelesinin ve diktatörlüğün hedefi haline gelir. Diktatörlük hedeflerine karşı kesin bir baskı uygulanmalı, ifade özgürlükleri ellerinden alınmalı ve topluluktan uzaklaştırılmalıdır. Kısacası, anayasa sadece halkın haklarını korur; iç hainler, o hakları sadece halkın hak ettiği şekilde kullanma hakkına sahip değildir.
Bu nedenle, açıkça görülüyor ki, herhangi bir ideoloji, ona katılmayan veya karşı çıkan insanları kesinlikle dışlayacaktır. Kalem sahiplerinin en önemli görevi, en büyük çoğunluğu bir araya getirmenin, onların desteğini almanın ve topluluğun en fazla insanını kazanarak en büyük gücü elde etmenin yolunu bulmaktır.
İnternet platformları, kalem ve tüfeği bir araya getiriyor ve bu durum kullanıcıların sadece katlanmayı veya öfkeden kaçmayı seçebilmesini sağlıyor. Satoshi Nakamoto'nun zekice tasarımı, ağ çalışmasını ve kod geliştirmeyi ayrıştırarak bunların birbirini sınırlayıp dengelemesini sağladı. Daha da önemlisi, her ikisinin de tekel oluşturmasını engellemek: Açık kaynak kod, herkesin yeni bir kod deposu oluşturma fırsatını sunarken, daha geniş bir konsensüsü yönlendiriyor; hesaplama gücü ağının katılımı ve çıkışı tamamen anonim ve izne gerek duymuyor, ayrıca PoW blok oluşturma mekanizmasının rastgeleliği, ağ düğümlerinin çalışmasını ve blok zinciri üretimini tekelleştirilmesini zor hale getiriyor.
Ancak PoW olmayan kamu zincirlerini tartıştığımızda, BTC'nin yönetim modeli olmadan tamamen kopyalanması oldukça zor.
Açıkça söylemek gerekirse, PoW Bizans sorununa tek çözümdür. PoW'yu ortadan kaldırdığımızda, PoW eksikliğinin neden olduğu sorunları telafi etmek için belirli bir yönetim mekanizması getirmek zorunda kalırız.
Örneğin, Jouleverse zincirinde kullanılan PoA (Proof-of-authority) için, madencilik düğümlerinin gerçekliği ve bağımsızlığı incelenmeli, klasik cadı saldırısı (sybil attack) sorununu önlemek için.
Kriter kontrolü, katılım engelini artırmak zorunda kalacak ve PoW gibi tamamen izin verilen bir giriş olmayacaktır. Sadece mümkün olan en yüksek merkeziyetsizlik düzeyini sağlamak için bu kriter kontrolü eşiğinin yeterince düşük olması gerektiğini, ancak en az güvenliği sağlamak için gerekli olan seviyenin altına düşmemesi gerektiğini söyleyebilirim.
Böyle bir zincirin hala kamu zinciri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı tamamen bir kavram tanımı meselesidir. Burada böyle bir saf kavramsal tartışma yapmak istemiyoruz, bunun pek bir anlamı yok.
Gerçekliğe dönelim. Bir diğer sorun ise teşvik. PoW, sadece izin gerektirmeyen çok düşük bir giriş eşiği sağlamakla kalmaz (tek eşik, cihaz almak için paranın olması ve biraz teknik bilgi), aynı zamanda madencilere teşvik olarak BTC'yi verme görevini de üstlenir. PoA, bu otomatik teşvik dağıtma yeteneğine sahip değildir, bu nedenle burada da yönetişim çalışmaları gereklidir; katkıların düzenli olarak değerlendirilmesi, istatistiklerin tutulması ve teşviklerin dağıtılması gerekir.
Şirket yönetimi, bir anlamda, değerlendirme, istatistik ve teşvik ile ilgilidir. Bu konunun blok zinciri ortamında nasıl yapılacağı ise yeni bir konu haline geliyor.
Şirket modelini birebir uygulamak merkeziyetçiliğe yol açabilir, merkeziyetçilik ise yolsuzluk ve başarısızlık doğurur, bu da tek nokta arıza sorunlarına neden olur. Tam anlamıyla merkeziyetsiz olunursa, topluluğun farkındalığına ve otomatiğine dayanmak zorunda kalır, bu da verimliliği oldukça düşürür ve zamanında müdahale yeteneğini kaybettirir; PoW'un anlık teşviklerinden çok daha kötü bir durumdur.
Başarılı birçok blok zinciri projesi, Uniswap, Aave gibi şirket (finansman ve yönetim organı) ile DAO (token sahipleri topluluğu) birleşimini benimsemiştir. Hatta Ethereum'un arkasındaki ana itici güç olan Ethereum Vakfı, aslında temelde merkezi bir şirkettir. Ancak daha yüksek bir merkeziyetsizlik derecesine ihtiyaç duyan halka açık zincir projeleri için bu pek uygun olmayabilir.
Belki merkeziyetsiz üst düzey yönetimi, şirket yapısından alınan organizasyon yönetimi ile birleştirmek gerekiyor. Örneğin, üst düzeyde bir yönetim kurulu oluşturulabilir, ancak bu yönetim kurulu, şirket yapısında olduğu gibi sermaye payına göre söz sahibi olmaktan ziyade, topluluk tarafından oylama ile seçilir. Yönetim kurulunun altında, yönetim kurulu tarafından atanan CEO ve diğer üst yöneticiler, hâlâ şirket yapısının organizasyon yönetim yöntemlerini kullanmaya devam eder; görev tanımı, personel ataması, performans değerlendirmesi ve teşvikler belirlenir. Sonuçta, bu tür bir yapı, modern şirket yapısı eğitimi almış çoğu çalışan tarafından daha kolay anlaşılabilir ve bu sayede kim olduklarını, ne yapmaları gerektiğini ve yaptıklarında ne sonuç alacaklarını bilmedikleri bir belirsizlik içine düşmezler.
Belki böyle bir zincir üstü şirkete DAO ya da başka bir şey denilebilir. Ancak pratik her zaman teorinin önündedir. Blok zincirine uygun yönetim biçimleri hâlâ keşif aşamasındadır, daha gidilecek çok yol var.