Công nghệ Blockchain: Từ cách mạng đến hội nhập

Việc ra mắt mạng chính Ethereum vào năm 2015 đã mở ra một kỷ nguyên mới cho hợp đồng thông minh, đặt nền tảng cho việc ứng dụng công nghệ blockchain trong nhiều lĩnh vực ngoài Bitcoin. Kể từ đó, blockchain không còn bị giới hạn trong công nghệ sổ cái phân tán đứng sau Bitcoin, mà đã mang lại nhiều kỳ vọng hơn về "phi tập trung" và "hợp tác đáng tin cậy".

Do vì sự phù hợp tự nhiên giữa Blockchain và lưu thông vốn, lĩnh vực tài chính truyền thống đã nhanh chóng chú ý và thử nghiệm ứng dụng nó vào việc tối ưu hóa các quy trình như thanh toán và thanh toán bù trừ. Năm 2015, một báo cáo chỉ ra rằng nhiều tổ chức tài chính nổi tiếng đã thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến công nghệ Blockchain, đặc biệt khám phá ứng dụng của nó trong giai đoạn thanh toán. Cuối năm 2017, một công ty công nghệ lớn đã công bố các dự án hợp tác Blockchain bao gồm nhiều lĩnh vực và dự đoán rằng trong tương lai, ngày càng nhiều ngành sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi Blockchain.

Từ năm 2017 đến năm 2021, nhiều ngành nghề đã dấy lên một làn sóng "cách mạng đổi mới Blockchain". Một cuộc khảo sát năm 2018 cho thấy, hơn 84% các giám đốc điều hành được hỏi cho biết doanh nghiệp đã tham gia vào lĩnh vực Blockchain ở một mức độ nào đó. Tuy nhiên, những khám phá này chủ yếu tập trung vào "sổ cái có giấy phép", về bản chất là sử dụng Blockchain để thực hiện việc chia sẻ và theo dõi dữ liệu giữa các đối tác trong nội bộ doanh nghiệp. Nhưng do bị hạn chế bởi cơ sở hạ tầng kỹ thuật số hiện có của doanh nghiệp và sự thiếu vắng trong quản trị Blockchain, tiềm năng công nghệ khó có thể được phát huy đầy đủ.

"Quản trị" từng là một trong những chủ đề bị cộng đồng blockchain phản cảm nhất, nhưng theo thời gian, mọi người dần nhận ra rằng, quản trị không chỉ là chìa khóa thúc đẩy ứng dụng blockchain trưởng thành, mà thậm chí còn là điều kiện cần thiết. Nhiều báo cáo uy tín chỉ ra rằng, để blockchain bước vào giai đoạn trưởng thành, ngoài những đột phá công nghệ, còn cần nỗ lực liên tục ở các khía cạnh phi kỹ thuật như tiêu chuẩn hóa, khung quy định, v.v.

Khi "quản trị" trở thành giai điệu chính, con đường ứng dụng Blockchain cũng dần chuyển từ "cách mạng", "đảo lộn" lý tưởng sang "hợp nhất tiến hóa" với các thể chế hiện có. Sau năm 2021, sự chú ý của mọi người đối với Blockchain đã trở lại lĩnh vực tài chính, cụ thể là "đồng hóa tài sản". Đồng hóa tài sản có nghĩa là chuyển đổi các tài sản truyền thống thành hình thức kỹ thuật số được ghi lại và lưu thông trên các nền tảng lập trình như Blockchain. Các thực hành đồng hóa tài sản gần đây càng nhấn mạnh việc đưa Blockchain vào dựa trên những lợi thế của hệ thống tài chính hiện tại, đồng thời chú trọng đến tuân thủ và kiểm soát rủi ro.

Trong mười năm qua, mặc dù các ngành công nghiệp đều hăng hái khám phá Blockchain để tìm kiếm đổi mới trong kinh doanh, nhưng hầu hết các ứng dụng vẫn xoay quanh "tính minh bạch", "sổ cái công cộng" và thiếu đi chức năng cốt lõi thực sự không thể thay thế. Ở nhiều tình huống, Blockchain chủ yếu là một bổ sung cho công nghệ cơ sở dữ liệu hiện có, chứ không phải là một cuộc cách mạng hoàn toàn. Ví dụ, truy xuất nguồn gốc chuỗi cung ứng, ghi chép quyên góp từ thiện và một số hệ thống hóa đơn điện tử của chính phủ thường chỉ sử dụng Blockchain để tăng cường sự tin tưởng, chứ không phải để tái cấu trúc quy trình một cách căn bản.

Con đường phát triển của Blockchain trong nhiều trường hợp khiến người ta có cảm giác "gãi đúng chỗ ngứa". Không ai phủ nhận giá trị của nó như một đổi mới công nghệ, nhưng trong nhiều ngành, Blockchain chưa thực sự đáp ứng nhu cầu cốt lõi, nhiều thử nghiệm tưởng chừng tiên tiến cũng khó tránh khỏi việc "đổi mới vì đổi mới". Đến ngày nay, mặc dù kỳ vọng của con người về Blockchain từng lan tỏa từ tài chính sang các ngành khác, cuối cùng lại trở về với tài chính - cơ bản là, mọi người nhận ra rằng tài chính có lẽ mới là lĩnh vực có nhu cầu thực tế và không gian triển khai lớn nhất của Blockchain vào thời điểm hiện tại.

Trong những năm gần đây, một số khu vực đang cố gắng tìm kiếm điểm cân bằng giữa tuân thủ và đổi mới, nhằm thu hút các dự án tài sản kỹ thuật số chất lượng cao, củng cố vị trí trung tâm tài chính quốc tế của họ trong các lĩnh vực tiền tệ offshore, thanh toán xuyên biên giới và quản lý tài sản. Tuy nhiên, hướng đi này cũng phải đối mặt với những thách thức. Lấy ví dụ về stablecoin, thị trường toàn cầu thường thể hiện mô hình "người thắng cuộc chiếm ưu thế", với stablecoin USD lâu dài chiếm ưu thế trong giao dịch và tích trữ ở đầu retail. Các stablecoin khác nếu muốn đột phá, cần có định vị khác biệt rõ ràng hơn và xây dựng hệ sinh thái đi kèm, phát huy tối đa những lợi thế độc đáo của họ với tư cách là trung tâm tài chính offshore.

Với việc quản lý dần được hoàn thiện và thí điểm sâu sắc, nếu có thể kết hợp một cách hữu cơ giữa Blockchain và những ưu điểm của hệ thống tài chính truyền thống dưới điều kiện rủi ro có thể kiểm soát, một số khu vực vẫn có khả năng chiếm giữ vị trí quan trọng trong bản đồ tài chính số toàn cầu, thực sự trở thành "cầu nối" và "cánh đồng thử nghiệm". Liệu Blockchain có thể thoát khỏi tình trạng "gãi ngứa ngoài găng tay" hay không, vẫn cần thời gian để xác minh, nhưng ít nhất, hướng đi đã ngày càng rõ ràng.