Những rủi ro và cách ứng phó của mô hình tùy chọn cho vay trên thị trường tiền điện tử
Thời gian gần đây, thị trường cấp một của ngành công nghiệp mã hóa rơi vào tình trạng trì trệ, các điểm yếu của con người và lỗ hổng quản lý trong thị trường gấu đã bộc lộ rõ ràng. Là những người hỗ trợ quan trọng cho các dự án mới, các nhà tạo lập thị trường lẽ ra nên hỗ trợ sự phát triển của dự án bằng cách cung cấp thanh khoản và ổn định giá cả. Tuy nhiên, một hình thức hợp tác có tên "mô hình tùy chọn cho vay" đang bị một số hành vi xấu lạm dụng trong bối cảnh thị trường hiện tại, âm thầm gây hại cho các dự án mã hóa nhỏ, dẫn đến sự sụp đổ lòng tin và sự hỗn loạn trên thị trường.
Thị trường tài chính truyền thống đã từng đối mặt với những thách thức tương tự, nhưng thông qua việc hoàn thiện quy định và cơ chế minh bạch đã giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực. Ngành mã hóa hoàn toàn có thể học hỏi từ kinh nghiệm của tài chính truyền thống để giải quyết những bất cập hiện tại, xây dựng một hệ sinh thái công bằng hơn. Bài viết này sẽ đi sâu vào cơ chế hoạt động của mô hình tùy chọn cho vay, những rủi ro tiềm ẩn đối với các dự án, so sánh với thị trường truyền thống và phân tích tình hình hiện tại.
Mô hình tùy chọn cho vay: Bề ngoài sáng bóng nhưng thực chất tiềm ẩn rủi ro
Trong thị trường tiền điện tử, trách nhiệm của người tạo lập thị trường là đảm bảo thị trường có đủ khối lượng giao dịch thông qua việc thường xuyên giao dịch token, ngăn chặn giá cả biến động mạnh do mất cân bằng cung cầu. Đối với các dự án khởi nghiệp, việc hợp tác với người tạo lập thị trường gần như là một con đường tất yếu; nếu không, rất khó để lên sàn giao dịch và thu hút nhà đầu tư. "Mô hình tùy chọn cho vay" là một hình thức hợp tác phổ biến: bên dự án cho người tạo lập thị trường vay một lượng lớn token với giá miễn phí hoặc chi phí thấp; người tạo lập thị trường sử dụng những token này để thực hiện hoạt động "tạo lập thị trường" trên sàn giao dịch, duy trì độ sôi động của thị trường. Hợp đồng thường bao gồm các điều khoản tùy chọn, cho phép người tạo lập thị trường quyền trả lại hoặc mua token với giá đã thỏa thuận vào những thời điểm cụ thể trong tương lai, nhưng không bắt buộc phải thực hiện.
Bề ngoài, mô hình này dường như đạt được đôi bên cùng có lợi: bên dự án nhận được sự hỗ trợ từ thị trường, còn các nhà tạo lập thị trường kiếm được chênh lệch giao dịch hoặc phí dịch vụ. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở sự linh hoạt của các điều khoản tùy chọn và tính không minh bạch của hợp đồng. Giữa bên dự án và nhà tạo lập thị trường tồn tại sự không đối xứng thông tin, tạo điều kiện cho một số nhà tạo lập thị trường không trung thực. Họ có thể không thực sự giúp đỡ dự án, mà lợi dụng các mã thông báo trong tay để gây rối thị trường, đặt lợi ích của bản thân lên hàng đầu.
Hành vi chiếm đoạt: Dự án gặp khó khăn như thế nào
Khi mô hình tùy chọn cho vay bị lạm dụng, có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho dự án. Chiêu thức phổ biến nhất là "đập giá": các nhà tạo lập thị trường tập trung bán tháo các token đã vay, dẫn đến việc giá giảm nhanh chóng, gây ra tình trạng hoảng loạn bán tháo từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ, làm thị trường sụp đổ. Các nhà tạo lập thị trường có thể thu lợi từ đây, chẳng hạn thông qua hoạt động "bán khống" - trước tiên bán token với giá cao, sau đó khi giá giảm mạnh lại mua lại với giá thấp để hoàn trả cho bên dự án, kiếm lời từ chênh lệch giá. Hoặc, họ có thể lợi dụng các điều khoản của tùy chọn để "hoàn trả" token tại điểm giá thấp nhất, đạt được lợi nhuận với chi phí cực thấp.
Hành động này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các dự án nhỏ. Không thiếu những trường hợp cho thấy, giá token giảm một nửa chỉ trong vài ngày, giá trị thị trường bốc hơi nghiêm trọng, và khó khăn trong việc tái tài trợ cho dự án gia tăng. Nghiêm trọng hơn nữa là, sinh mệnh của các dự án mã hóa phụ thuộc vào niềm tin của cộng đồng, một khi giá cả sụp đổ, các nhà đầu tư sẽ hoặc xem dự án như một "kế hoạch lừa đảo", hoặc hoàn toàn mất niềm tin, dẫn đến sự tan rã của cộng đồng. Các sàn giao dịch có yêu cầu nghiêm ngặt về khối lượng giao dịch và tính ổn định giá của token, việc giá giảm mạnh có thể dẫn đến việc bị gỡ bỏ khỏi sàn, triển vọng của dự án đầy lo ngại.
Điều khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn là những thỏa thuận hợp tác này thường bị các thỏa thuận bảo mật (NDA) siết chặt, bên ngoài không thể hiểu rõ chi tiết. Nhóm dự án chủ yếu là những người mới có nền tảng kỹ thuật, nhận thức về thị trường tài chính và rủi ro hợp đồng còn nông cạn. Đối mặt với các nhà tạo lập thị trường dày dạn kinh nghiệm, họ thường ở trong vị thế bị động, khó có thể đánh giá được các rủi ro tiềm ẩn trong hợp đồng. Sự bất đối xứng thông tin này làm cho các dự án nhỏ trở thành nạn nhân dễ bị tổn thương của các hành vi cướp bóc.
Các rủi ro tiềm ẩn khác
Ngoài bẫy giảm giá bằng cách bán khống các token vay mượn và lạm dụng điều khoản tùy chọn để thanh toán giá thấp trong mô hình tùy chọn cho vay, các nhà tạo lập thị trường trong thị trường tiền điện tử còn có những phương pháp khác nhằm vào các dự án nhỏ thiếu kinh nghiệm:
Khối lượng giao dịch giả: Thông qua tài khoản tự doanh hoặc các bên liên quan giao dịch với nhau, tạo ra sự hoạt động giao dịch giả, thu hút nhà đầu tư nhỏ tham gia. Một khi ngừng hoạt động, khối lượng giao dịch sẽ giảm mạnh, giá sẽ sụp đổ, dự án có thể đối mặt với rủi ro bị sàn giao dịch loại bỏ.
Điều khoản ẩn trong hợp đồng: Thiết lập khoản tiền ký quỹ cao, "thưởng hiệu suất" không hợp lý trong hợp đồng, thậm chí cho phép nhà tạo lập thị trường mua token với giá thấp và sau đó bán với giá cao sau khi niêm yết, gây ra sự sụt giảm giá mạnh, tổn hại đến lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ, trong khi bên dự án lại phải chịu trách nhiệm.
Giao dịch nội bộ: Sử dụng lợi thế thông tin, biết trước những tin tức quan trọng của dự án, thực hiện giao dịch nội bộ. Có thể làm tăng giá trước tin tốt để dụ dỗ nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào rồi bán ra, hoặc trước tin xấu phát tán tin đồn để ép giá xuống nhằm thu gom.
Kiểm soát tính thanh khoản: Bằng cách kiểm soát tính thanh khoản của dự án, đe dọa tăng giá hoặc rút vốn, buộc bên dự án phải nhượng bộ trước những yêu cầu không hợp lý, nếu không sẽ phải đối mặt với rủi ro sụp đổ thị trường.
Bẫy dịch vụ tổng hợp: Quảng cáo các dịch vụ "toàn diện" bao gồm tiếp thị, quan hệ công chúng và kéo giá, thực tế có thể là thông qua lưu lượng giả và tăng giá trong ngắn hạn để che giấu vấn đề, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ giá, gây thêm rắc rối cho bên dự án.
Phân biệt đối xử: Khi phục vụ nhiều dự án cùng lúc, có thể thiên vị khách hàng lớn, cố ý hạ giá dự án nhỏ, hoặc chuyển tiền giữa các dự án, gây ra tình trạng "một bên mất, một bên được", khiến dự án nhỏ chịu thiệt hại.
Những biện pháp này đều tận dụng lỗ hổng quản lý của thị trường tiền điện tử và điểm yếu do kinh nghiệm thiếu hụt của các bên dự án, có thể dẫn đến việc giá trị thị trường của dự án giảm mạnh, cộng đồng tan rã và những hậu quả nghiêm trọng khác.
Cách ứng phó của thị trường tài chính truyền thống
Thị trường tài chính truyền thống - như cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng tương lai và các lĩnh vực khác - cũng đã phải đối mặt với những thách thức tương tự. Ví dụ, "cơn bão gấu" đã làm giảm giá cổ phiếu thông qua việc bán tháo ồ ạt, thu lợi từ việc bán khống. Các công ty giao dịch tần suất cao có thể sử dụng các thuật toán siêu tốc để chiếm ưu thế trong việc tạo lập thị trường, khuếch đại sự biến động của thị trường để thu lợi cá nhân. Trong thị trường giao dịch phi tập trung (OTC), thông tin không minh bạch cũng đã cung cấp cho một số nhà tạo lập thị trường cơ hội định giá không công bằng. Trong thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008, một số quỹ đầu tư đã bị cáo buộc làm tăng thêm sự hoảng loạn trên thị trường bằng cách bán khống cổ phiếu ngân hàng.
Tuy nhiên, thị trường truyền thống đã hình thành một cơ chế tương đối trưởng thành để đối phó với những vấn đề này, rất đáng để ngành mã hóa học hỏi:
Quản lý chặt chẽ: Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) đã ban hành "Quy tắc SHO", yêu cầu phải đảm bảo rằng cổ phiếu có thể cho vay trước khi tiến hành bán khống, nhằm ngăn chặn hành vi "bán khống trần". "Quy tắc giá tăng" chỉ cho phép bán khống khi giá cổ phiếu tăng, nhằm hạn chế việc ép giá ác ý. Hành vi thao túng thị trường bị cấm rõ ràng, vi phạm Điều 10b-5 của Đạo luật Chứng khoán có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt lớn hoặc thậm chí hình phạt hình sự. Liên minh Châu Âu cũng có quy định tương tự trong "Quy định về Lạm dụng Thị trường" (MAR) chuyên về hành vi thao túng giá.
Thông tin minh bạch: Thị trường truyền thống yêu cầu các công ty niêm yết báo cáo thỏa thuận với các nhà tạo lập thị trường cho cơ quan quản lý, dữ liệu giao dịch (giá, khối lượng) công khai có thể tra cứu, nhà đầu tư thông thường cũng có thể nhận được thông tin qua các đầu cuối chuyên nghiệp. Giao dịch lớn phải được báo cáo, nhằm ngăn chặn việc "dìm giá" một cách âm thầm. Sự minh bạch này đã giảm đáng kể không gian cho hành vi sai trái của các nhà tạo lập thị trường.
Giám sát thời gian thực: Sàn giao dịch áp dụng thuật toán để theo dõi thị trường, khi phát hiện sự biến động bất thường hoặc khối lượng giao dịch, chẳng hạn như khi một cổ phiếu bất ngờ giảm mạnh, sẽ kích hoạt cơ chế điều tra. Cơ chế ngắt mạch tự động tạm dừng giao dịch khi giá biến động mạnh, giúp hạ nhiệt thị trường và ngăn chặn sự lan rộng của sự hoảng loạn.
Quy định ngành: Các tổ chức như Cục Quản lý Tài chính Hoa Kỳ (FINRA) đã thiết lập các tiêu chuẩn đạo đức cho các nhà tạo lập thị trường, yêu cầu cung cấp báo giá công bằng và duy trì sự ổn định của thị trường. Các nhà tạo lập thị trường được chỉ định của Sở Giao dịch Chứng khoán New York (DMM) phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về vốn và hành vi.
Bảo vệ nhà đầu tư: Nếu nhà tạo lập thị trường gây rối trật tự thị trường, nhà đầu tư có thể truy cứu trách nhiệm thông qua kiện tập thể. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nhiều ngân hàng đã bị cổ đông kiện vì thao túng thị trường. Công ty Bảo vệ Nhà đầu tư Chứng khoán (SIPC) cung cấp một mức độ bồi thường cho những tổn thất do hành vi sai trái của các nhà môi giới.
Những biện pháp này tuy không hoàn hảo, nhưng thực sự đã giảm thiểu đáng kể các hành vi cướp bóc trong thị trường truyền thống. Kinh nghiệm cốt lõi của thị trường truyền thống là kết hợp giữa quản lý, minh bạch và trách nhiệm, xây dựng một mạng lưới bảo vệ đa tầng.
Phân tích sự yếu kém của thị trường tiền điện tử
So với thị trường truyền thống, thị trường tiền điện tử có vẻ yếu hơn, nguyên nhân chính bao gồm:
Quản lý chưa trưởng thành: Thị trường truyền thống có hàng trăm năm kinh nghiệm quản lý, hệ thống pháp luật hoàn thiện. Trong khi đó, việc quản lý toàn cầu của thị trường tiền điện tử vẫn đang ở trạng thái phân mảnh, nhiều khu vực thiếu quy định rõ ràng về thao túng thị trường hoặc hành vi của nhà tạo lập thị trường, tạo cơ hội cho những kẻ xấu.
Quy mô thị trường nhỏ: Giá trị vốn hóa và tính thanh khoản của thị trường tiền điện tử không thể so sánh với các thị trường trưởng thành như chứng khoán Mỹ. Hoạt động của một nhà tạo lập thị trường đơn lẻ có thể dẫn đến sự biến động giá mạnh mẽ của một đồng token, trong khi các cổ phiếu lớn trên thị trường truyền thống khó có thể bị điều khiển bởi một lực lượng đơn lẻ.
Kinh nghiệm của đội ngũ dự án chưa đủ: Nhiều đội ngũ dự án mã hóa chủ yếu là các chuyên gia kỹ thuật, thiếu hiểu biết sâu sắc về hoạt động của thị trường tài chính. Họ có thể khó nhận diện rủi ro tiềm ẩn trong mô hình tùy chọn vay và dễ bị các nhà tạo lập thị trường dẫn dắt sai khi ký kết hợp đồng.
Thói quen ngành không minh bạch: Thị trường tiền điện tử thường sử dụng các thỏa thuận bảo mật, chi tiết hợp đồng thường không được công khai. Tính bí mật này, đã được các cơ quan quản lý chú ý trong thị trường truyền thống, lại trở thành điều bình thường trong thế giới mã hóa.
Những yếu tố này chồng chéo lên nhau, khiến cho các dự án nhỏ trở thành nạn nhân dễ bị tổn thương của các hành vi cướp bóc, đồng thời cũng đang dần xói mòn nền tảng niềm tin và hệ sinh thái khoẻ mạnh của toàn ngành.
Để cải thiện tình trạng này, ngành mã hóa có thể xem xét các hướng sau:
Thúc đẩy hoàn thiện quy định: Hợp tác với các cơ quan quản lý để xây dựng các quy tắc và cơ chế trừng phạt đối với hành vi của nhà tạo lập thị trường.
Tăng cường tính minh bạch: Khuyến khích các bên dự án công khai các điều khoản chính của thỏa thuận hợp tác với các nhà tạo lập thị trường, tăng cường khả năng tiếp cận thông tin thị trường.
Giáo dục và đào tạo: Cung cấp đào tạo tài chính và pháp lý cho các bên dự án, nâng cao nhận thức về rủi ro và khả năng đàm phán hợp đồng.
Ngành tự quản: Thiết lập hệ thống xếp hạng tín dụng cho nhà tạo lập thị trường, khuyến khích cạnh tranh tích cực, loại bỏ những hành vi xấu.
Đổi mới công nghệ: Sử dụng các đặc điểm của công nghệ blockchain để phát triển cơ chế tạo lập thị trường minh bạch và có thể truy xuất.
Thông qua những nỗ lực này, thị trường tiền điện tử có khả năng xây dựng một hệ sinh thái công bằng và minh bạch hơn, đặt nền tảng cho sự phát triển lâu dài và khỏe mạnh của ngành.
Xem bản gốc
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
18 thích
Phần thưởng
18
6
Chia sẻ
Bình luận
0/400
bridge_anxiety
· 1giờ trước
好家伙 又 một đợt chơi đùa với mọi người khởi động rồi?
Xem bản gốcTrả lời0
SolidityNewbie
· 07-26 07:03
Thị trường lại xuất hiện chiêu trò lừa đảo mới.
Xem bản gốcTrả lời0
FlippedSignal
· 07-26 07:02
Thị trường Bear tăng lên chút nhờ nhóm làm thị trường này
Xem bản gốcTrả lời0
0xLuckbox
· 07-26 06:56
chơi đùa với mọi người chính là các đồ ngốc các bạn đó.
Xem bản gốcTrả lời0
PerennialLeek
· 07-26 06:56
搬砖5 năm cũ, mỗi ngày đều đang chơi đùa với mọi người
Phân tích sâu sắc rủi ro mô hình tùy chọn cho vay trên thị trường tiền điện tử và hướng cải cách
Những rủi ro và cách ứng phó của mô hình tùy chọn cho vay trên thị trường tiền điện tử
Thời gian gần đây, thị trường cấp một của ngành công nghiệp mã hóa rơi vào tình trạng trì trệ, các điểm yếu của con người và lỗ hổng quản lý trong thị trường gấu đã bộc lộ rõ ràng. Là những người hỗ trợ quan trọng cho các dự án mới, các nhà tạo lập thị trường lẽ ra nên hỗ trợ sự phát triển của dự án bằng cách cung cấp thanh khoản và ổn định giá cả. Tuy nhiên, một hình thức hợp tác có tên "mô hình tùy chọn cho vay" đang bị một số hành vi xấu lạm dụng trong bối cảnh thị trường hiện tại, âm thầm gây hại cho các dự án mã hóa nhỏ, dẫn đến sự sụp đổ lòng tin và sự hỗn loạn trên thị trường.
Thị trường tài chính truyền thống đã từng đối mặt với những thách thức tương tự, nhưng thông qua việc hoàn thiện quy định và cơ chế minh bạch đã giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực. Ngành mã hóa hoàn toàn có thể học hỏi từ kinh nghiệm của tài chính truyền thống để giải quyết những bất cập hiện tại, xây dựng một hệ sinh thái công bằng hơn. Bài viết này sẽ đi sâu vào cơ chế hoạt động của mô hình tùy chọn cho vay, những rủi ro tiềm ẩn đối với các dự án, so sánh với thị trường truyền thống và phân tích tình hình hiện tại.
Mô hình tùy chọn cho vay: Bề ngoài sáng bóng nhưng thực chất tiềm ẩn rủi ro
Trong thị trường tiền điện tử, trách nhiệm của người tạo lập thị trường là đảm bảo thị trường có đủ khối lượng giao dịch thông qua việc thường xuyên giao dịch token, ngăn chặn giá cả biến động mạnh do mất cân bằng cung cầu. Đối với các dự án khởi nghiệp, việc hợp tác với người tạo lập thị trường gần như là một con đường tất yếu; nếu không, rất khó để lên sàn giao dịch và thu hút nhà đầu tư. "Mô hình tùy chọn cho vay" là một hình thức hợp tác phổ biến: bên dự án cho người tạo lập thị trường vay một lượng lớn token với giá miễn phí hoặc chi phí thấp; người tạo lập thị trường sử dụng những token này để thực hiện hoạt động "tạo lập thị trường" trên sàn giao dịch, duy trì độ sôi động của thị trường. Hợp đồng thường bao gồm các điều khoản tùy chọn, cho phép người tạo lập thị trường quyền trả lại hoặc mua token với giá đã thỏa thuận vào những thời điểm cụ thể trong tương lai, nhưng không bắt buộc phải thực hiện.
Bề ngoài, mô hình này dường như đạt được đôi bên cùng có lợi: bên dự án nhận được sự hỗ trợ từ thị trường, còn các nhà tạo lập thị trường kiếm được chênh lệch giao dịch hoặc phí dịch vụ. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở sự linh hoạt của các điều khoản tùy chọn và tính không minh bạch của hợp đồng. Giữa bên dự án và nhà tạo lập thị trường tồn tại sự không đối xứng thông tin, tạo điều kiện cho một số nhà tạo lập thị trường không trung thực. Họ có thể không thực sự giúp đỡ dự án, mà lợi dụng các mã thông báo trong tay để gây rối thị trường, đặt lợi ích của bản thân lên hàng đầu.
Hành vi chiếm đoạt: Dự án gặp khó khăn như thế nào
Khi mô hình tùy chọn cho vay bị lạm dụng, có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho dự án. Chiêu thức phổ biến nhất là "đập giá": các nhà tạo lập thị trường tập trung bán tháo các token đã vay, dẫn đến việc giá giảm nhanh chóng, gây ra tình trạng hoảng loạn bán tháo từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ, làm thị trường sụp đổ. Các nhà tạo lập thị trường có thể thu lợi từ đây, chẳng hạn thông qua hoạt động "bán khống" - trước tiên bán token với giá cao, sau đó khi giá giảm mạnh lại mua lại với giá thấp để hoàn trả cho bên dự án, kiếm lời từ chênh lệch giá. Hoặc, họ có thể lợi dụng các điều khoản của tùy chọn để "hoàn trả" token tại điểm giá thấp nhất, đạt được lợi nhuận với chi phí cực thấp.
Hành động này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các dự án nhỏ. Không thiếu những trường hợp cho thấy, giá token giảm một nửa chỉ trong vài ngày, giá trị thị trường bốc hơi nghiêm trọng, và khó khăn trong việc tái tài trợ cho dự án gia tăng. Nghiêm trọng hơn nữa là, sinh mệnh của các dự án mã hóa phụ thuộc vào niềm tin của cộng đồng, một khi giá cả sụp đổ, các nhà đầu tư sẽ hoặc xem dự án như một "kế hoạch lừa đảo", hoặc hoàn toàn mất niềm tin, dẫn đến sự tan rã của cộng đồng. Các sàn giao dịch có yêu cầu nghiêm ngặt về khối lượng giao dịch và tính ổn định giá của token, việc giá giảm mạnh có thể dẫn đến việc bị gỡ bỏ khỏi sàn, triển vọng của dự án đầy lo ngại.
Điều khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn là những thỏa thuận hợp tác này thường bị các thỏa thuận bảo mật (NDA) siết chặt, bên ngoài không thể hiểu rõ chi tiết. Nhóm dự án chủ yếu là những người mới có nền tảng kỹ thuật, nhận thức về thị trường tài chính và rủi ro hợp đồng còn nông cạn. Đối mặt với các nhà tạo lập thị trường dày dạn kinh nghiệm, họ thường ở trong vị thế bị động, khó có thể đánh giá được các rủi ro tiềm ẩn trong hợp đồng. Sự bất đối xứng thông tin này làm cho các dự án nhỏ trở thành nạn nhân dễ bị tổn thương của các hành vi cướp bóc.
Các rủi ro tiềm ẩn khác
Ngoài bẫy giảm giá bằng cách bán khống các token vay mượn và lạm dụng điều khoản tùy chọn để thanh toán giá thấp trong mô hình tùy chọn cho vay, các nhà tạo lập thị trường trong thị trường tiền điện tử còn có những phương pháp khác nhằm vào các dự án nhỏ thiếu kinh nghiệm:
Khối lượng giao dịch giả: Thông qua tài khoản tự doanh hoặc các bên liên quan giao dịch với nhau, tạo ra sự hoạt động giao dịch giả, thu hút nhà đầu tư nhỏ tham gia. Một khi ngừng hoạt động, khối lượng giao dịch sẽ giảm mạnh, giá sẽ sụp đổ, dự án có thể đối mặt với rủi ro bị sàn giao dịch loại bỏ.
Điều khoản ẩn trong hợp đồng: Thiết lập khoản tiền ký quỹ cao, "thưởng hiệu suất" không hợp lý trong hợp đồng, thậm chí cho phép nhà tạo lập thị trường mua token với giá thấp và sau đó bán với giá cao sau khi niêm yết, gây ra sự sụt giảm giá mạnh, tổn hại đến lợi ích của nhà đầu tư nhỏ lẻ, trong khi bên dự án lại phải chịu trách nhiệm.
Giao dịch nội bộ: Sử dụng lợi thế thông tin, biết trước những tin tức quan trọng của dự án, thực hiện giao dịch nội bộ. Có thể làm tăng giá trước tin tốt để dụ dỗ nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào rồi bán ra, hoặc trước tin xấu phát tán tin đồn để ép giá xuống nhằm thu gom.
Kiểm soát tính thanh khoản: Bằng cách kiểm soát tính thanh khoản của dự án, đe dọa tăng giá hoặc rút vốn, buộc bên dự án phải nhượng bộ trước những yêu cầu không hợp lý, nếu không sẽ phải đối mặt với rủi ro sụp đổ thị trường.
Bẫy dịch vụ tổng hợp: Quảng cáo các dịch vụ "toàn diện" bao gồm tiếp thị, quan hệ công chúng và kéo giá, thực tế có thể là thông qua lưu lượng giả và tăng giá trong ngắn hạn để che giấu vấn đề, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ giá, gây thêm rắc rối cho bên dự án.
Phân biệt đối xử: Khi phục vụ nhiều dự án cùng lúc, có thể thiên vị khách hàng lớn, cố ý hạ giá dự án nhỏ, hoặc chuyển tiền giữa các dự án, gây ra tình trạng "một bên mất, một bên được", khiến dự án nhỏ chịu thiệt hại.
Những biện pháp này đều tận dụng lỗ hổng quản lý của thị trường tiền điện tử và điểm yếu do kinh nghiệm thiếu hụt của các bên dự án, có thể dẫn đến việc giá trị thị trường của dự án giảm mạnh, cộng đồng tan rã và những hậu quả nghiêm trọng khác.
Cách ứng phó của thị trường tài chính truyền thống
Thị trường tài chính truyền thống - như cổ phiếu, trái phiếu, hợp đồng tương lai và các lĩnh vực khác - cũng đã phải đối mặt với những thách thức tương tự. Ví dụ, "cơn bão gấu" đã làm giảm giá cổ phiếu thông qua việc bán tháo ồ ạt, thu lợi từ việc bán khống. Các công ty giao dịch tần suất cao có thể sử dụng các thuật toán siêu tốc để chiếm ưu thế trong việc tạo lập thị trường, khuếch đại sự biến động của thị trường để thu lợi cá nhân. Trong thị trường giao dịch phi tập trung (OTC), thông tin không minh bạch cũng đã cung cấp cho một số nhà tạo lập thị trường cơ hội định giá không công bằng. Trong thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008, một số quỹ đầu tư đã bị cáo buộc làm tăng thêm sự hoảng loạn trên thị trường bằng cách bán khống cổ phiếu ngân hàng.
Tuy nhiên, thị trường truyền thống đã hình thành một cơ chế tương đối trưởng thành để đối phó với những vấn đề này, rất đáng để ngành mã hóa học hỏi:
Quản lý chặt chẽ: Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) đã ban hành "Quy tắc SHO", yêu cầu phải đảm bảo rằng cổ phiếu có thể cho vay trước khi tiến hành bán khống, nhằm ngăn chặn hành vi "bán khống trần". "Quy tắc giá tăng" chỉ cho phép bán khống khi giá cổ phiếu tăng, nhằm hạn chế việc ép giá ác ý. Hành vi thao túng thị trường bị cấm rõ ràng, vi phạm Điều 10b-5 của Đạo luật Chứng khoán có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt lớn hoặc thậm chí hình phạt hình sự. Liên minh Châu Âu cũng có quy định tương tự trong "Quy định về Lạm dụng Thị trường" (MAR) chuyên về hành vi thao túng giá.
Thông tin minh bạch: Thị trường truyền thống yêu cầu các công ty niêm yết báo cáo thỏa thuận với các nhà tạo lập thị trường cho cơ quan quản lý, dữ liệu giao dịch (giá, khối lượng) công khai có thể tra cứu, nhà đầu tư thông thường cũng có thể nhận được thông tin qua các đầu cuối chuyên nghiệp. Giao dịch lớn phải được báo cáo, nhằm ngăn chặn việc "dìm giá" một cách âm thầm. Sự minh bạch này đã giảm đáng kể không gian cho hành vi sai trái của các nhà tạo lập thị trường.
Giám sát thời gian thực: Sàn giao dịch áp dụng thuật toán để theo dõi thị trường, khi phát hiện sự biến động bất thường hoặc khối lượng giao dịch, chẳng hạn như khi một cổ phiếu bất ngờ giảm mạnh, sẽ kích hoạt cơ chế điều tra. Cơ chế ngắt mạch tự động tạm dừng giao dịch khi giá biến động mạnh, giúp hạ nhiệt thị trường và ngăn chặn sự lan rộng của sự hoảng loạn.
Quy định ngành: Các tổ chức như Cục Quản lý Tài chính Hoa Kỳ (FINRA) đã thiết lập các tiêu chuẩn đạo đức cho các nhà tạo lập thị trường, yêu cầu cung cấp báo giá công bằng và duy trì sự ổn định của thị trường. Các nhà tạo lập thị trường được chỉ định của Sở Giao dịch Chứng khoán New York (DMM) phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về vốn và hành vi.
Bảo vệ nhà đầu tư: Nếu nhà tạo lập thị trường gây rối trật tự thị trường, nhà đầu tư có thể truy cứu trách nhiệm thông qua kiện tập thể. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nhiều ngân hàng đã bị cổ đông kiện vì thao túng thị trường. Công ty Bảo vệ Nhà đầu tư Chứng khoán (SIPC) cung cấp một mức độ bồi thường cho những tổn thất do hành vi sai trái của các nhà môi giới.
Những biện pháp này tuy không hoàn hảo, nhưng thực sự đã giảm thiểu đáng kể các hành vi cướp bóc trong thị trường truyền thống. Kinh nghiệm cốt lõi của thị trường truyền thống là kết hợp giữa quản lý, minh bạch và trách nhiệm, xây dựng một mạng lưới bảo vệ đa tầng.
Phân tích sự yếu kém của thị trường tiền điện tử
So với thị trường truyền thống, thị trường tiền điện tử có vẻ yếu hơn, nguyên nhân chính bao gồm:
Quản lý chưa trưởng thành: Thị trường truyền thống có hàng trăm năm kinh nghiệm quản lý, hệ thống pháp luật hoàn thiện. Trong khi đó, việc quản lý toàn cầu của thị trường tiền điện tử vẫn đang ở trạng thái phân mảnh, nhiều khu vực thiếu quy định rõ ràng về thao túng thị trường hoặc hành vi của nhà tạo lập thị trường, tạo cơ hội cho những kẻ xấu.
Quy mô thị trường nhỏ: Giá trị vốn hóa và tính thanh khoản của thị trường tiền điện tử không thể so sánh với các thị trường trưởng thành như chứng khoán Mỹ. Hoạt động của một nhà tạo lập thị trường đơn lẻ có thể dẫn đến sự biến động giá mạnh mẽ của một đồng token, trong khi các cổ phiếu lớn trên thị trường truyền thống khó có thể bị điều khiển bởi một lực lượng đơn lẻ.
Kinh nghiệm của đội ngũ dự án chưa đủ: Nhiều đội ngũ dự án mã hóa chủ yếu là các chuyên gia kỹ thuật, thiếu hiểu biết sâu sắc về hoạt động của thị trường tài chính. Họ có thể khó nhận diện rủi ro tiềm ẩn trong mô hình tùy chọn vay và dễ bị các nhà tạo lập thị trường dẫn dắt sai khi ký kết hợp đồng.
Thói quen ngành không minh bạch: Thị trường tiền điện tử thường sử dụng các thỏa thuận bảo mật, chi tiết hợp đồng thường không được công khai. Tính bí mật này, đã được các cơ quan quản lý chú ý trong thị trường truyền thống, lại trở thành điều bình thường trong thế giới mã hóa.
Những yếu tố này chồng chéo lên nhau, khiến cho các dự án nhỏ trở thành nạn nhân dễ bị tổn thương của các hành vi cướp bóc, đồng thời cũng đang dần xói mòn nền tảng niềm tin và hệ sinh thái khoẻ mạnh của toàn ngành.
Để cải thiện tình trạng này, ngành mã hóa có thể xem xét các hướng sau:
Thúc đẩy hoàn thiện quy định: Hợp tác với các cơ quan quản lý để xây dựng các quy tắc và cơ chế trừng phạt đối với hành vi của nhà tạo lập thị trường.
Tăng cường tính minh bạch: Khuyến khích các bên dự án công khai các điều khoản chính của thỏa thuận hợp tác với các nhà tạo lập thị trường, tăng cường khả năng tiếp cận thông tin thị trường.
Giáo dục và đào tạo: Cung cấp đào tạo tài chính và pháp lý cho các bên dự án, nâng cao nhận thức về rủi ro và khả năng đàm phán hợp đồng.
Ngành tự quản: Thiết lập hệ thống xếp hạng tín dụng cho nhà tạo lập thị trường, khuyến khích cạnh tranh tích cực, loại bỏ những hành vi xấu.
Đổi mới công nghệ: Sử dụng các đặc điểm của công nghệ blockchain để phát triển cơ chế tạo lập thị trường minh bạch và có thể truy xuất.
Thông qua những nỗ lực này, thị trường tiền điện tử có khả năng xây dựng một hệ sinh thái công bằng và minh bạch hơn, đặt nền tảng cho sự phát triển lâu dài và khỏe mạnh của ngành.